Η διεθνής κοινότητα πρέπει να απορρίψει με σαφήνεια την απόπειρα απομάκρυνσης του Προέδρου της Σερβικής Δημοκρατίας, Μίλοραντ Ντόντικ, ο οποίος καταδικάστηκε όχι για παραβίαση νόμου που εγκρίθηκε σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά για παραβίαση ενός αντισυνταγματικού διατάγματος ενός μη εκλεγμένου ξένου, ο οποίος ούτε τυπικά δεν κατέχει τη θέση στην οποία αναφέρεται, όπως σημειώνεται στην έκθεση της Κυβέρνησης της Σερβικής Δημοκρατίας προς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
«Αν το κράτος δικαίου έχει οποιοδήποτε νόημα, τότε σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να καταδικαστεί βάσει “νόμου” που είναι προφανώς αντισυνταγματικός. Ο Κρίστιαν Σμιτ δεν είναι νόμιμα διορισμένος Ύπατος Εκπρόσωπος, και η Συμφωνία του Ντέιτον ορίζει ότι ο διορισμός του Ύπατου Εκπροσώπου πρέπει να εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ», επισημαίνεται στην έκθεση.
Όπως υπενθυμίζεται, το 2021 μια άτυπη ομάδα κρατών και οργανισμών, που αυτοαποκαλείται Διοικητικό Συμβούλιο του Συμβουλίου Εφαρμογής της Ειρήνης (PIC), διόρισε τον συνταξιούχο Γερμανό αξιωματούχο Κρίστιαν Σμιτ στη θέση του Ύπατου Εκπροσώπου, παρότι αυτός ο διορισμός δεν έλαβε ποτέ έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως ρητά ορίζει η Συμφωνία του Ντέιτον.
«Το PIC και το Διοικητικό του Συμβούλιο, που δεν διαθέτουν ούτε επίσημη εντολή ούτε οποιαδήποτε νομική αρμοδιότητα, δεν είχαν κανένα δικαίωμα να διορίσουν νέο Ύπατο Εκπρόσωπο. Μια χούφτα ισχυρών κρατών που αυθαίρετα ανέλαβαν να τοποθετήσουν τον δικό τους υποψήφιο στη θέση αυτή, διέπραξαν απάτη», αναφέρεται στο κείμενο.
Σε πρόσφατη μελέτη του, ο Ίβαν Πέπιτς από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης εξηγεί γιατί ο παράνομος διορισμός του Σμιτ δεν αποτελεί απλώς διαδικαστικό λάθος, αλλά μια θεμελιώδη απόρριψη της νόμιμης διαδικασίας.
Ο Πέπιτς γράφει ότι ο ρόλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στην επιλογή του Ύπατου Εκπροσώπου δεν είναι «τυπικός», αλλά νομική υποχρέωση, σύμφωνα με το Παράρτημα 10 της Συμφωνίας του Ντέιτον και την Απόφαση 1031 του Συμβουλίου Ασφαλείας.
«Στην παρούσα περίπτωση, η μονομερής ενέργεια του PIC στερείται οποιασδήποτε νομικής βάσης. Εφόσον ο διορισμός του Σμιτ δεν έχει εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπως απαιτεί το Ντέιτον, ούτε από κανέναν άλλο θεσμικά νομιμοποιημένο διεθνή οργανισμό, ο ίδιος δεν είναι νόμιμος Ύπατος Εκπρόσωπος», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Ακόμη και αν ο Σμιτ ήταν νόμιμα διορισμένος Ύπατος Εκπρόσωπος, σημειώνεται, ούτε η Συμφωνία του Ντέιτον ούτε οποιαδήποτε άλλη πηγή δικαίου του αποδίδει εξουσία να επιβάλλει νόμους ή να καθαιρεί δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες.
Η έκθεση επισημαίνει ότι ο Πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας διώχθηκε ποινικά βάσει μιας επιβολής του Σμιτ που στερείται νομικής ισχύος.
«Η ποινική διάταξη βάσει της οποίας διώκεται ο Πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας δεν αποτελεί νόμιμο κανόνα στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, καθώς επιβλήθηκε με αντισυνταγματικό τρόπο από έναν μη εκλεγμένο αλλοδαπό — τον Σμιτ — και όχι από τη Βουλή της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, όπως ρητά απαιτεί το Σύνταγμα», προστίθεται.
Αντίθετα με τους ισχυρισμούς του Σμιτ, όπως σημειώνεται, ο Πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας δεν κρίθηκε ένοχος για παραβίαση της Συμφωνίας του Ντέιτον.
«Αυτή είναι ψευδής δήλωση που επινόησαν ο Σμιτ και οι υποστηρικτές του για να αποκρύψουν τις δικές τους παραβιάσεις του Συντάγματος και του Παραρτήματος 10 της Συμφωνίας του Ντέιτον», αναφέρεται.
«Ο Πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας καταδικάστηκε για ένα αδίκημα που επινόησε και επέβαλε ο Σμιτ τον Ιούλιο του 2023, υπό τον τίτλο “μη εφαρμογή αποφάσεων του Ύπατου Εκπροσώπου”. Ο Σμιτ φαίνεται να υποστηρίζει την προφανώς παράλογη θέση ότι η μη εφαρμογή οποιουδήποτε διατάγματος οποιουδήποτε Ύπατου Εκπροσώπου, όσο κι αν αυτό παραβιάζει το Σύνταγμα, συνιστά δήθεν παραβίαση του Ντέιτον», αναφέρεται στην έκθεση.
Η Κυβέρνηση της Σερβικής Δημοκρατίας υπογραμμίζει ότι τέτοιες αυταρχικές αντιλήψεις που προέρχονται από το Γραφείο του Ύπατου Εκπροσώπου αποτελούν παράδειγμα των παράλογων και δεσποτικών εξουσιών που οι ίδιοι οι Ύπατοι Εκπρόσωποι έχουν αποδώσει στον εαυτό τους, θεωρώντας ότι έχουν το δικαίωμα να κυβερνούν τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη ως αυτοκράτορες — και ότι σε αυτό πρέπει να μπει τέλος.
Η ίδια έκθεση σημειώνει ότι η παράνομη φύση της διαδικασίας ενισχύεται από το γεγονός ότι, τη στιγμή που τελέστηκε το υποτιθέμενο αδίκημα, η διάταξη του Σμιτ δεν είχε καν δημοσιευθεί επισήμως, αλλά υπήρχε μόνο ως ανάρτηση στην ιστοσελίδα του OHR.
Μετά από μια επιταχυνόμενη δίκη σε μια πολιτικά κατευθυνόμενη διαδικασία, γεμάτη παρατυπίες, ο Βόσνιος δικαστής του Δικαστηρίου της Β-Ε —του ίδιου δικαστηρίου που είχε επιβάλει ο Ύπατος Εκπρόσωπος με αντισυνταγματική απόφαση— καταδίκασε τον Ντόντικ σε φυλάκιση ενός έτους και απαγόρευση άσκησης δημόσιων καθηκόντων για έξι χρόνια.
Η ομάδα υπεράσπισής του άσκησε έφεση, επισημαίνοντας ότι ούτε το Σύνταγμα της Β-Ε ούτε η Συμφωνία του Ντέιτον δίνουν στον Ύπατο Εκπρόσωπο το δικαίωμα να επιβάλλει νόμους με διάταγμα και ότι, σε κάθε περίπτωση, ο Σμιτ δεν είναι νόμιμα διορισμένος Ύπατος Εκπρόσωπος.
«Ενώ η Σερβική Δημοκρατία προχωρούσε σε βήματα αποκλιμάκωσης της κατάστασης, ο ηγέτης του μεγαλύτερου Βοσνιακού κόμματος SDA, Μπακίρ Ιζετμπέγκοβιτς, προσπάθησε να ασκήσει πρόσθετη πίεση στην Κεντρική Εκλογική Επιτροπή ώστε να στερήσει από τον σερβικό λαό το εκλογικό του δικαίωμα, ανακοινώνοντας πρωτοβουλία για την πλήρη κατάργηση των μηχανισμών προστασίας των συνταγματικών λαών που προβλέπει το Ντέιτον», αναφέρεται στην έκθεση.
Καταλήγει ότι οι επίμονες προσπάθειες του Ιζετμπέγκοβιτς να υπονομεύσει τις συναινετικές αρχές της Συμφωνίας του Ντέιτον πρέπει να απορριφθούν αποφασιστικά από όλους όσοι ισχυρίζονται ότι σέβονται τη Συμφωνία του Ντέιτον και το κράτος δικαίου.
Πηγή: RTRS
