Η απόφαση του Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης να επικυρώσει την καταδίκη του Προέδρου της Σερβικής Δημοκρατίας, Μίλοραντ Ντόντικ, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Η επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Σερβικής Δημοκρατίας στην Ελλάδα, Jelena Jovanović, σε συνέντευξή της στο RTRS, χαρακτήρισε την απόφαση «θεατρική παράσταση απονομής δικαιοσύνης» και υπογράμμισε ότι πρόκειται για πολιτική επιβολή και όχι για πραγματική δικαστική διαδικασία.
Στη δήλωσή της ανέφερε:
Η απόφαση του Δικαστηρίου της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης με την οποία επικυρώθηκε η καταδίκη του Προέδρου της Σερβικής Δημοκρατίας αποτελεί την τελευταία πράξη αυτού που μπορούμε ελεύθερα να αποκαλέσουμε “θεατρική παράσταση απονομής δικαιοσύνης”. Και όχι, αυτό δεν είναι ευφημισμός – είναι η πραγματικότητα στην οποία ζούμε. Σε αυτή την παράσταση, το δικαστήριο δεν είναι όργανο δικαιοσύνης, αλλά τεχνικός εκτελεστής αποφάσεων που γράφτηκαν εκτός συνταγματικού πλαισίου, σε ένα άλλο σενάριο, για άλλα συμφέροντα. Το σενάριο αυτό γράφτηκε εδώ και καιρό – και δεν αποτελεί μέρος της εσωτερικής έννομης τάξης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αλλά εργαλείο διεθνούς ελέγχου και αποσταθεροποίησης.
Αντί για δικαιοσύνη, λάβαμε πολιτικό μήνυμα. Αντί για διάλογο, δεχθήκαμε επιβολές. Και αντί για το Ντέιτον, που έθεσε τα θεμέλια της ειρήνης, σήμερα μας προσφέρουν κάτι που αποκαλούν “πνεύμα του Ντέιτον” – έναν κενό και ευέλικτο όρο που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει κάθε απόκλιση από το αρχικό κείμενο της συμφωνίας.
Η Σερβική Δημοκρατία, ωστόσο, δεν είναι θεσμικά εύθραυστη. Αντιθέτως – τέτοιες κινήσεις ενισχύουν τη συνοχή στο εσωτερικό και προκαλούν την ενδυνάμωση της ενότητας του λαού γύρω από τις βασικές αξίες: τη συνταγματικότητα, την ελευθερία και το δικαίωμα στη δημοκρατική εκπροσώπηση. Ο κίνδυνος που φέρνουν τέτοιες αποφάσεις δεν απειλεί τη Σερβική Δημοκρατία – αλλά την ίδια τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη στο σύνολό της. Όταν ένας λαός βλέπει να του αφαιρούνται συστηματικά τα δικαιώματα, διαβρώνεται και η εμπιστοσύνη του στο κράτος ως κοινό πλαίσιο.
Δεν πρόκειται ούτε για προηγούμενο, ούτε για μεμονωμένο περιστατικό – πρόκειται για μοτίβο. Εδώ και χρόνια βλέπουμε την αποδόμηση της Συμφωνίας του Ντέιτον: οι θεσμοί της Σερβικής Δημοκρατίας περιθωριοποιούνται, οι αρμοδιότητές της υπονομεύονται – και όλα αυτά συμβαίνουν υπό τον μανδύα των “μεταρρυθμίσεων” και της “ευρωπαϊκής προοπτικής”. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για εγκαθίδρυση προτεκτοράτου – διότι μόνο σε ένα προτεκτοράτο είναι δυνατόν ένας ξένος, χωρίς εκλογή και λογοδοσία, να επιβάλλει ποινικούς νόμους και να ορίζει ποινές για “ανυπακοή”.
Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε στη Γαλλία ή στη Γερμανία – η παγκόσμια κοινή γνώμη θα ξεσηκωνόταν. Όταν όμως συμβαίνει στη Βοσνία, όλα περνούν υπό την “προστασία της έννομης τάξης”. Αλλά αυτό δεν είναι δίκαιο – είναι εξαναγκασμός. Και όταν το δίκαιο παύει να ισχύει για όλους, τότε δεν μιλάμε πια για δημοκρατία, αλλά για ένα σύστημα στο οποίο οι θεσμοί λειτουργούν ως εργαλεία πολιτικής τιμωρίας.
Αντιμετωπίζουμε μια προσπάθεια απονομιμοποίησης της ίδιας της Σερβικής Δημοκρατίας. Αλλά η Σερβική Δημοκρατία δεν είναι προσωρινή οντότητα – είναι συνταγματική κατηγορία. Και θα συνεχίσει να υπάρχει όσο υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν στην αλήθεια, στην ελευθερία και στο δικαίωμα των λαών να αποφασίζουν για το μέλλον τους. Σήμερα, όπως και τη δεκαετία του ’90, δεν αποδεχόμαστε εκβιασμούς και επιβολές. Και δεν θα τους αποδεχθούμε. Ήρθε η ώρα και το πολιτικό Σαράγεβο να εγκαταλείψει τις ψευδαισθήσεις περί ενιαίας Βοσνίας – διότι Βοσνία χωρίς τη Σερβική Δημοκρατία, δεν είναι εφικτή.
Όσοι νομίζουν σήμερα ότι μπορούν να γράφουν την Ιστορία μέσα στη σιωπή των δικαστικών αιθουσών, ξεχνούν ένα πράγμα: ο σερβικός λαός έχει Ιστορία που δεν ξεκίνησε στα γραφεία του Σαράγεβο. Έχει Αλήθεια – και η αλήθεια είναι το ισχυρότερο διπλωματικό όπλο στην εποχή της επικοινωνιακής χειραγώγησης και της πολιτικής υστερίας.
Και τέλος – αυτή δεν είναι κρίση της Σερβικής Δημοκρατίας. Είναι κρίση της δικαιοσύνης, του διεθνούς δικαίου και της ίδιας της δημοκρατικής τάξης. Η Σερβική Δημοκρατία παραμένει στον σωστό δρόμο όσο υπερασπίζεται τον εαυτό της με την αλήθεια, την ειρήνη και τα θεσμικά μέσα.
Αλλά δεν πρέπει να ξεχάσουμε εκείνο το ιστορικό κάλεσμα που μας προστάτευσε και μας ένωσε στις πιο δύσκολες στιγμές: Μόνο η ενότητα σώζει τους Σέρβους.
